اگزمای پوستی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های التهابی پوست است که هم کودکان و هم بزرگسالان را درگیر می‌کند. خارش، التهاب، خشکی بیش از حد، پوسته‌پوسته شدن و حتی تاول‌های دردناک از نشانه‌های رایج این بیماری آزاردهنده هستند. درمان قطعی‌ای برای اگزما وجود ندارد، اما پمادهای مخصوص اگزمای پوستی می‌توانند به طرز چشمگیری علائم را کنترل و کیفیت زندگی بیماران را بهبود ببخشند. در این مقاله به زبان ساده و کامل بررسی می‌کنیم که اگزما چیست، آیا درمان قطعی دارد، و بهترین پماد برای اگزمای پوستی کودکان و بزرگسالان کدام است؛ همچنین روش صحیح مصرف این پمادها، نکات مهم قبل از استفاده، و عوارض احتمالی مصرف طولانی‌مدت آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
اگزمای پوستی چیست و چه علائمی دارد؟
اگزما یک بیماری التهابی مزمن پوست است که به صورت تکه‌هایی از پوست خشک، قرمز، خارش‌دار و گاهی همراه با تاول و ترشح ظاهر می‌شود. در علم پزشکی، نام علمی این بیماری درماتیت آتوپیک (Atopic Dermatitis) است، ولی در بین مردم به‌سادگی “اگزما” گفته می‌شود. علت اصلی اگزما هنوز به‌طور قطعی مشخص نشده اما ژنتیک، سیستم ایمنی بیش‌فعال، آلرژی‌ها و عوامل محیطی مهم‌ترین نقش را دارند. عواملی مانند مواد شوینده قوی، استرس، آب و هوای خشک، پوشیدن لباس‌های پشمی، برخی مواد غذایی و گرد و غبار نیز می‌توانند محرک باشند.
علائم رایج اگزمای پوستی:
خشکی و ترک‌خوردگی پوست
قرمزی و التهاب موضعی
خارش شدید (به‌ویژه شب‌ها)
پوسته‌ریزی
زخم شدن محل خارش به دلیل خاراندن مداوم
گاهی اوقات تاول یا ترشحات مایع
ضخیم و چرمی شدن پوست در اثر خاراندن مزمن
شایع‌ترین نواحی درگیر
در نوزادان: گونه‌ها، پیشانی، پوست سر و بدن
در کودکان: پشت زانو، چین آرنج، مچ دست، گردن
در بزرگسالان: صورت، دست‌ها، مچ‌ها، گردن، ساق پا
آیا درمان قطعی برای اگزما وجود دارد؟
متأسفانه تاکنون درمان قطعی برای اگزمای پوستی کشف نشده است. این بیماری معمولاً مزمن است و به‌صورت دوره‌ای عود می‌کند؛ با این حال، با مراقبت مناسب و استفاده از داروها و پمادهای مخصوص اگزما، می‌توان آن را تا حد زیادی کنترل کرد؛ در همین راستا، تجویز پماد مناسب برای اگزمای پوستی نقش اساسی در کنترل و کاهش علائم دارد.
اهداف درمان اگزما:
- کاهش التهاب
- قطع چرخه خارش و خاراندن
- جلوگیری از عفونت
- بازسازی لایه محافظ پوست
- افزایش رطوبت پوست
برای آشنایی با داروهای ضد التهاب و آسیب آن بر دستگاه گوارش مطلب سرسون را مطالعه کنید.
معرفی بهترین پمادها برای اگزمای پوستی
انتخاب بهترین پماد برای اگزمای پوستی کودکان و بزرگسالان باید با در نظر گرفتن سن بیمار، شدت علائم، ناحیه درگیر و وجود یا عدم وجود عفونت صورت گیرد. در ادامه، به بررسی انواع پمادهای مؤثر در درمان اگزما می‌پردازیم:
- پماد هیدروکورتیزون (Hydrocortisone)
• نوع: کورتیکواستروئید ضعیف
• مناسب برای: اگزمای خفیف تا متوسط
• قابل استفاده در کودکان و بزرگسالان
• کاهش التهاب، خارش و قرمزی
• باید حتماً طبق دستور پزشک مصرف شود و نباید طولانی‌مدت استفاده شود. - پماد بتامتازون (Betamethasone)
• نوع: کورتیکواستروئید قوی
• مناسب برای: اگزمای شدید یا مقاوم
• مصرف طولانی‌مدت می‌تواند باعث نازک شدن پوست شود.
• فقط در مواقع حاد و با تجویز پزشک استفاده شود. - پماد کلوبتازول (Clobetasol Propionate)
• بسیار قوی
• مناسب برای اگزماهای بسیار شدید
• استفاده در کودکان ممنوع است.
• نباید بیش از ۲ هفته مداوم استفاده شود. - پماد تاکرولیموس (Tacrolimus) و پیمکرولیموس (Pimecrolimus)
• داروهای غیرکورتونی
• مناسب برای نواحی حساس مانند صورت، پلک‌ها و کشاله ران
• بدون عوارض نازک شدن پوست
• مناسب برای مصرف درازمدت
• بسیار مناسب برای اگزمای پوستی کودکان - پماد اوسرین، وازلین یا مرطوب‌کننده‌های فاقد عطر
• برای مراقبت روزانه
• جلوگیری از خشکی و ترک‌خوردگی
• کمک به تقویت سد دفاعی پوست
• قابل استفاده چندین بار در روز - پماد زینک اکساید (Zinc Oxide)
• مناسب برای اگزمای خفیف، سوزش و التهاب
• مناسب برای نوزادان (برای پیشگیری از اگزمای ناشی از پوشک)
• خاصیت ضدالتهاب و محافظتی
